Lawineboys | Musiqolog

Dit jaar schrijf ik een geschiedenis van de Nederlandstalige popmuziek in honderd chronologische stukjes, steeds geconcentreerd rondom één nummer. Vandaag deel 87.

Op verschillende momenten zagen we het afgelopen jaar folkmuziek voorbijkomen; herlees daarvoor afleveringen 11, 14, 59 en 78. We konden daarin constateren dat vooral de Vlamingen nog een bruikbare folktraditie hebben; in Nederland is folk vooral een verkleedpartij op Keltische muziek. Dat blijkt uit het voorbeeld van Rapalje, van Heidevolk en nu ook van Pater Moeskroen.

Van deze drie bands is Pater Moeskroen beslist de meligste. “Pretfolk uit de Lage Landen”, zo luidt de omschrijving is OORs Popencyclopedie, en hun compilatie-cd uit 1996 werd veelzeggend “10 jaar dikke pret” gedoopt. Hun liedjes klinken vrolijk en fris van de lever, maar het zijn vooral de melige teksten die aandacht trekken.
  Pater Moeskroen blijkt al uit de jaren tachtig te stammen en werd in Amersfoort opgericht – niet meteen de eerste plaats die je met bloeiende volkscultuur in verband brengt. De oprichters waren Brabantse studenten (hoe kan het ook anders) met een muziekhobby.
  Het duurde nog wel even voordat de heren een cd konden uitbrengen, maar toen dat in 1991 gebeurde was heel Nederland wel om. Althans, iedereen die destijds de radio aanzette kent “Roodkapje” wel. Veel mensen kennen ook “Whisky is de duivel” en “Hela hola (tuthola)” nog wel, al moet je die mensen waarschijnlijk niet vragen om de hele tekst mee te zingen. De rest van hun werk is vooral aan fans voorbehouden.
  Toch is de band nog altijd actief, en maken ze anno 2017 nog altijd de folk- en carnavalspodia onveilig, steeds met nieuw werk naast de vertrouwde klassiekers. Begin 2011 kwam hun single “Joost” uit, een van hun bekendste nummers uit de nieuwe eeuw.

Van meet af aan zien we wat er zo melig en carnavalesk is aan Pater Moeskroen. Een stel middelbare mannen die zich nog steeds in kilt kleden en daar een ongelofelijke lol uit halen. Maar we zien ook meteen een groep waarvan het muzikaal talent en speelplezier afspat, of ze nu de doedelzak, de banjo of ‘gewoon’ de gitaar spelen. Met vrolijke, melodische muziek die je onmiddellijk meezingt maar waar je ook niet gauw genoeg van krijgt. Om dat laatste hoef je bij de meeste carnavalsbands niet te komen.
De tekst gaat over een oude schoolvriend van de verteller. Hij is homo (“andersgeaard”), en dat lag er in zijn kindertijd al dik bovenop. Hij speelde als kleuter met meisjesspeelgoed, en als puber was de kogel helemaal door de kerk:

     En toen we veertien waren, kwam het echte werk:
     de meisjes en de jongens spraken af achter de kerk.
     Ik zoende er met Karin, met Christel, met Claire
     en Joost las met Ida in de Flair.

Op dit moment leven we in een tijd waarin de politieke correctheid weer flink opgang maakt, zeker in culturele kringen. Met de ideologische pen in de hand kun je in dit liedje flink gaan strepen: er hoort geen jongens- en meisjesspeelgoed te bestaan, want geslachtsrollen zijn aangeleerd; dat iemand op mannen valt wil niet zeggen dat hij maatschappelijke vrouwenrollen wil vervullen en vice versa; je hoort je sowieso niet vrolijk te maken over iemands geaardheid.
Maar je moet wel verdomd humorloos zijn om je over dit liedje echt op te winden. Nergens blijkt een spoor van kwade bedoelingen uit. Niet uit de muziek, die de hele meute (inclusief de andersgeaarden) aanspoort om mee te doen. Niet uit de gedeelde ervaringen: Joost doet gewoon mee in de klas, maar dan op een andere manier. En zeker niet uit het slot van het lied. Joost blijkt zijn leven aan zijn geaardheid te danken. De grootste grap van het lied gaat niet over homo’s, maar over elektrotechniek:

     De oorzaak was de bliksem en de storm,
     de omvang van de schade was enorm.
     Het was een wonder, zo stond er genoteerd:
     iedereen was geëlektrocuteerd,
     behalve Joost, behalve Joost
     want: Joost is andersgeaard….

Ik zei eerder in dit stukje dat vooral fans het latere werk van Pater Moeskroen nog kennen. Ik zei ook dat dit een van hun bekendere liedjes is. Hoe kan dat dan? Nou, de meeste feestvierders kennen dit liedje niet in het origineel. Eén carnaval later, in 2012, ging een andere groep ermee aan de haal: De Lawineboys. Deze feestband kwamen we in aflevering 33 al tegen met een (diplomatiek gezegd) bewerking van Klein Orkest. Voor zover ik weet hebben de Lawineboys nog nooit een eigen nummer geschreven; hun grote knallers zijn in ieder geval allemaal covers.
Hun versie van “Joost” is niet eens zo slecht. Bovendien zit er een redelijk amusant clipje bij. Toch kan deze hoempaversie het nooit winnen van de eeuwig frisse Pater Moeskroen-folk. De volgende keer dat ik weer iemand hoor spreken over “Joost, dat nummer van de Lawineboys”, verwijs ik hem met spoed naar het origineel door. Voor nu sluiten we met de bekendere versie af.

Dit jaar schrijf ik een geschiedenis van de Nederlandstalige popmuziek in honderd chronologische stukjes, steeds geconcentreerd rondom één nummer. Vandaag deel 33.

In de Nederpophausse van begin jaren tachtig werden een paar bands heel groot. Veel andere bleven klein of stopten ermee. Er waren echter ook bands die overduidelijk een graantje meepikten, maar beslist niet in Doe Maar-achtige situaties terechtkwamen.
Zo’n band is Klein Orkest, een geëngageerde, cabareteske groep rond een stel Hagenaars (of Hagenezen, zo u wilt) in Utrecht. Harrie Jekkers, Koos Meinderts en nog een paar. Die namen kent u natuurlijk, ook als ‘Klein Orkest’ u niets zegt.
Ook Klein Orkest was weer uit de undergroundscene omhooggekomen. Zo brachten ze in 1979 het “Tivoli-lied”, over wat dan nog een gekraakt houten gebouw op het Lepelenburg is (herlees aflevering 25). Jekkers en Meinderts hebben ons in hun show Het verhaal achter de liedjes uitgebreid over die tijd voorgelicht. Begin jaren tachtig scoren ze hits als “Koos werkeloos” en “Over de muur”. Ondanks dat succes is het stempel van band uit de tegencultuur altijd blijven plakken. Natuurlijk alleen maar tof als je de waardering van de poppers wilde krijgen die Doe Maar niet gegund werd.

Dat de bandleden tussen het linkse, deels extreemlinkse publiek verkeerden, en dat ze een sterk gevoel voor het cabareteske hadden, wordt duidelijk in het nummer “Over honderd jaar”.

Het nummer opent met een elektronisch orgel. Als de rest van de begeleiding invalt horen we een reggaeritme. Vooruit, voordat de fans van het genre beginnen te klagen: een verbasterd reggaeritme. De luisteraar weet: hier komt een relaxt nummer. Nog voordat de tekst begint, zetten er drie stemmen in. Dan blijkt er één van de bandleden – vraag me niet wie – nog behoorlijk hoog te kunnen zingen: hij zet in op een hoge b. Later, na de modulatie, blijkt hij zelfs de cis nog te kunnen halen.
Dan valt de tekst in. Ze noemen allerhande soorten pech, zoals een prachtige vriendin die lesbisch wordt (ja, wordt! Links als ze zijn, suggereren ze toch echt dat je lesbisch kunt worden) en diverse al dan niet dodelijke ongevallen. De boodschap: zit er niet te veel over in, want zo is het leven en je gaat toch een keer dood.
De voorbeelden die ze noemen zijn tekenend voor de tijd en het milieu waar de band in speelde. De bom komt erin voor (net als vorige week in aflevering 31), maar ook revolutionair sentiment:

    Je loopt mee in demonstraties, altijd paraat –
    uitgerekend valt de bom bij jou in de straat.
    Hoera, de revolutie! ’t Is eindelijk zover.
    Maar de nieuwe leiders blijken net zo autoritair.

Hier spreekt een band die spot met een deel van zijn publiek. Zeg CPN’ers, dat Oostblok waar jullie mee te koop lopen, is dat zoveel beter? Je kunt zeggen dat Klein Orkest zich daarmee aan de rechterkant nestelt, of tenminste in het midden. Anderzijds: zulke teksten zing je alleen maar als je daadwerkelijk voor een links publiek optreedt. Wie moet anders de boodschap opvatten?

Des te vreemder eigenlijk dat dit nummer wel anklang vond bij Stampvast. Stamp-wie? Een minder bekende band uit Volendam, die de palingsound aan de Nederlandse taal koppelde. Volendam is een aartstraditioneel dorp, waar de bevolking vanouds CDA stemt (tegenwoordig vaak PVV). Daar zat de jeugd vast niet op de revolutie te wachten. Toch krijgen ze het best overtuigend uit hun bek:

Het voornaamste verschil met het origineel is de begeleiding. We horen een batterij gedempt koper. De associaties zijn duidelijk: carnaval, feest, Hollands.

Er is nog een derde versie. Die komt van de Lawineboys, een feestband die zich heeft gespecialiseerd in ~~verkra~~ parodieën op alles wat los en vast zit:

Aan de muziek te horen zijn de Lawineboys vooral uitgegaan van de Stampvast-versie en minder van het origineel. In ieder geval staat het koper nu echt op de voorgrond en is het reggaeritme vervangen door een polkaritme (voor mensen zonder diplomatie: hoempa).
Stampvast behield de oorspronkelijke tekst. Een pure feestband als de Lawineboys kan echter niets met het cabareteske engagement van Jekkers en co. Het tweede couplet gaat dan ook niet meer over de bom en de revolutie. Nee, de Lawineboys voorzien andere problemen voor hun fans:

    Je wilt wat plantjes telen tapt de stroom stiekem af,
    lijken het geraniums toch krijg je de straf.
    Dan zit je in de bajes, zo hetero als wat –
    laat jij je zeepje vallen en je ster wordt een gat.

Het morele oordeel omtrent deze regels laat ik aan de lezer over…

Musiqolog

Tag archieven: Lawineboys

Honderd keer pop in je moerstaal (87)

Honderd keer pop in je moerstaal (33)